🌕«ماه خونین»؛ خسوفی استثنایی که چشم‌اندازی جهانی دارد.
در شب یکشنبه ۱۶ شهریور ۱۴۰۴ (۷ سپتامبر ۲۰۲۵)، ساعت ۱۹:۵۷ دقیقه زمین میزبان یک خسوف کامل و چشم‌گیر ماه خواهد بود؛ رویدادی که بیش از ۸۵ درصد جمعیت جهان می‌توانند آن را مشاهده کنند .
در این شب زمین میزبان یکی از چشم‌نوازترین پدیده‌های نجومی سال خواهد بود:
خسوف کامل ماه یا همان «ماه خونین» که تقریباً قابل مشاهده برای بیش از ۸۵ درصد از جمعیت جهان است .
این پدیده زمانی اتفاق می‌افتد که زمین دقیقاً بین خورشید و ماه قرار می‌گیرد و تنها نور قرمز رنگ خورشید که از جو زمین عبور کرده، به ماه می‌رسد و آن را به رنگی سرخ یا مسی درمی‌آورد.
⏳ جزئیات زمانی (به وقت UTC):
• شروع نیم‌سایه (P1): ۱۵:۲۸ UTC
• شروع خسوف جزئی (U1): ۱۶:۲۷ UTC
• شروع خسوف کلی (U2): ۱۷:۳۰ UTC
• اوج خسوف: ۱۸:۱۱ UTC
• پایان خسوف کلی (U3): ۱۸:۵۳ UTC
• پایان خسوف جزئی (U4): ۱۹:۵۶ UTC
• پایان نیم‌سایه (P4): ۲۰:۵۵ UTC .
⏳ مدت زمان‌ها:
• کل خسوف جزئی (از U1 تا U4): حدود ۳ ساعت و ۳۰ دقیقه
• مدت کلیت (خسوف کامل): حدود ۸۲ دقیقه .
🌍در ایران (تهران)
طبق داده‌های محاسبه‌شده، زمان‌های دقیق خسوف به وقت محلی (ایران، منطقه زمانی IRST یعنی UTC+3:30) به شرح زیر است:
• آغاز نیم‌سایه: ۱۸:۵۸
• شروع خسوف جزئی: ۱۹:۵۷
• آغاز خسوف کامل: ۲۱:۰۱
• اوج خسوف: ۲۱:۴۱
• پایان خسوف کامل: ۲۲:۲۳
• پایان خسوف جزئی: ۲۳:۲۶
• اتمام نیم‌سایه: ۰۰:۲۵ (بامداد دوشنبه، ۱۷ شهریور) .
این دومین خسوف کامل از سال ۲۰۲۵ است؛ خسوف اول در ۱۴ مارس ۲۰۲۵(۲۴ اسفند) رخ داد و بعدی در ۱۹ مارس ۲۰۲۶ (۲۸ اسفند)خواهد بود .
این خسوف یکی از زیباترین‌ها در قرن اخیر است، با کلیتی طولانی و قابل مشاهده از بخش‌های وسیعی از آسیا، اروپا، آفریقا و استرالیا .
در ایران و به‌ویژه در تهران کل مراحل این خسوف به‌وضوح قابل مشاهده خواهند بود، بنابراین برای علاقه‌مندان نجوم، فرصت بی‌نظیری است.
درست است که خسوف ۱۶ شهریور یکی از زیباترین و طولانی‌ترین خسوف‌های نیمه اول قرن ۲۱ است، اما اینکه «هزاران سال تکرار نمی‌شود» یک بزرگ‌نمایی رسانه‌ای است وجنبه‌ی اغراق خبری دارد.
حقیقت علمی:
ماه‌گرفتگی‌های کامل (ماه خونین) رویدادهایی طبیعی‌اند که معمولاً هر ۲ تا ۳ سال یک بار در جایی از زمین رخ می‌دهند.
آنچه تفاوت ایجاد می‌کند، مدت زمان کلیت و همچنین موقعیت جغرافیایی رؤیت کامل آن است.
خسوف کامل ۱۶ شهریور از نظر مدت کلیت (۸۲ دقیقه) جزو خسوف‌های طولانی و تماشایی قرن ۲۱ به شمار می‌آید، اما در ۳ هزار سال یک‌بار نیست.
خسوف‌های طولانی مشابه، پیش‌تر هم رخ داده‌اند و در آینده نیز تکرار می‌شوند. مثلاً:
در ۶ سپتامبر ۱۹۷۹ هم یک خسوف کامل با کلیت حدود ۷۵ دقیقه رخ داد.
که کاملا مشابه این کلیت بود و تنها ۲ درجه تفاوت ارب با این گرفتگی داشت و آنهم خونین بود!
در ۲۶ ژوئن ۲۰۲۹ و ۷ ژوئیه ۲۰۴۷ هم خسوف‌های کاملی با مدت زمان طولانی (بیش از ۱۰۰ دقیقه) رخ خواهند داد.
•در قرن ۲۱، چندین خسوف با کلیت‌های بین ۹۰ تا ۱۰۳ دقیقه داریم (مثل ۲۷ ژوئیه ۲۰۱۸ که طولانی‌ترین خسوف قرن بود: ۱۰۳ دقیقه).
اگر بخواهیم دقیق بگوییم:
این خسوف جزو گروه ساروس ۱۳۸ است.
هر ۱۸ سال و ۱۱ روز یک بار (یک چرخه ساروس)خسوفی بسیار مشابه تکرار می‌شود.
بنابراین نمونه‌های بسیار نزدیک به آن در سال‌های بعد (مثل ۷ سپتامبر ۲۰۴۳ و ۱۸ سپتامبر ۲۰۶۱) هم رخ خواهند داد.
خسوف ۱۵ شهریور ۱۳۵۸ در آسمان ایران با آغاز چرخه‌ای همراه بود که طی یک سال بعد، کشور را وارد سه بحران بنیادین کرد:
•بحران روابط خارجی (گروگان‌گیری و قطع رابطه با آمریکا)،
•بحران قانونی و تثبیت ساختار سیاسی (قانون اساسی جدید)،
•بحران امنیتی و نظامی (درگیری‌های مرزی که به جنگ ۸ ساله ایران و عراق منجر شد).
بنابراین می‌توان گفت خسوف‌های محور ماهی خوشه تمایل به آشکارسازی بحران‌های جمعی، تغییر ساختارهای سیاسی و آغاز روندهای کارمیک در سطح ملی دارند.
این دومین خسوف کامل سال و یک فرصت نادر برای رصد نجومی در ایران به‌شمار می‌آید.